“Kijk blij, of anders…”
Soms kunnen we tijdens een fotoshoot alles in zijn beloop laten. Ik geef subtiele aanwijzingen waar jij en je paard het beste kunnen staan voor het mooiste licht, en de fijnste achtergrond. Verder laat ik jullie graag volledig jezelf zijn, dus kroel en knuffel vooral met je paard zoals jullie dat normaal ook zouden doen!
Soms geef ik korte aanwijzingen als ik zie dat iets op het beeld beter zou uitkomen, bijvoorbeeld om je lichaam iets te draaien, of je hand ontspannen op de hals van je paard te houden. We vangen daarmee de oprechte, speciale momenten tussen jou en je paard.
Soms, afhankelijk van het verloop van de fotoshoot, jouw wensen of je paard, is er iets meer aansturing nodig.
Bijvoorbeeld omdat jij je niet direct gemakkelijk voelt voor de camera, en omdat wat heldere tips en instructie je kunnen helpen te weten hoe je het mooiste op de foto staat.
Of omdat je paard zich misschien wel zó op zijn of haar gemak voelt, dat hij vooral rustig het hoofd laat hangen en we daardoor weinig kunnen afwisselen in poses. Het mooiste is dan natuurlijk, als we niet alleen jou, maar ook je paard ‘blij’ op de foto krijgen.
In het geval van het paard: met het hoofd omhoog en de oren naar voren. Maar hoe doen we dat, en waarom?
Zonder al te wetenschappelijk te willen worden, is het misschien relevant om te weten dat paarden (volgens bekende neurowetenschapper Panksepp) de volgende emoties kunnen ervaren:
Rage || Panic || Fear || Lust || Play || Care || Seeking
Er zijn een aantal van deze emoties die er o.a. voor kunnen zorgen dat het paard het hoofd omhoog heeft, en de oren naar voren, terwijl de emoties zelf heel ver uit elkaar kan liggen: bijvoorbeeld Fear (angst) en Seeking (nieuwsgierigheid). Het behoeft wellicht geen uitleg dat we voor een fotoshoot het liefst inspelen op een aantal positieve emoties uit dit rijtje (seeking, care & play), waarbij ‘Seeking’ het makkelijkst uit te lokken is, en daardoor vaak mijn voorkeur heeft voor geregisseerde foto’s. Als we inwerken op de nieuwsgierigheid van een paard, ontstaat er een open en geïnteresseerde blik.
Dat kan op ontzettend veel manieren, waarvan je de meest logische misschien al kan bedenken: alles wat jouw paard leuk vindt, kunnen we inzetten om zijn of haar aandacht te trekken. Vaak is dat bijvoorbeeld voedsel, in de vorm van een plastic zakje snoepjes of een rammelende schep biks, en soms is het een paardenvriendje in de buurt of (wanneer je paard geen verlatingsangst heeft) een hinnikgeluid vanaf de telefoon.
Wanneer dit niet werkt, kunnen we iets inzetten wat jouw paard juist nog niet direct (her)kent, om zijn of haar nieuwsgierigheid te prikkelen. Daarbij beginnen we deze prikkels klein en ver af houden, omdat we het paard niet bang proberen te maken, maar geïnteresseerd. Denk hierbij heel breed: iemand die in de verte aan komt lopen met of zonder paard, of iemand die verderop bellen blaast of ronddanst met wortels in de hand, of zelfs een pion op het hoofd zet. (Je begrijpt dat dit allemaal het leukste behind the scenes materiaal oplevert 😉 )
Het belangrijkste hierbij is dat we altijd voorzichtig zijn en kijken naar het paard. Het ene paard zal al gespannen raken van een stukje plastic, terwijl het andere paard nog een paraplu uit je handen trekt! Wat ik vaak doe is de prikkel in eerste instantie op afstand laten zien, en klein beginnen, om daarna dichterbij te kunnen komen of gekker kunnen doen als dat mogelijk en nodig is. Zodra het paard reactie geeft, stoppen we de prikkel, en geven we vaak een beloning in de vorm van een kriebel of wat voer. Want…
Het is soms helaas een dunne lijn tussen een geïnteresseerd en oplettend paard,
en een gespannen of geschrokken paard.
Een gespannen of angstig paard wat zich in ‘Fear’ bevindt kan de oren ook strak naar voren zetten, maar is helemaal niet ‘blij’. Ik vind het daarom altijd belangrijk om voorzichtig te werken en de kleine signalen in de gaten te houden, en zelfs dan komt er onbedoeld nog wel eens een beetje spanning bij kijken. Want het emmertje kan écht snel vol zijn, juist tijdens een fotoshoot.
Om dit te begrijpen, zou ik heel kort wat willen uitleggen over ‘trigger stacking’ bij paarden. Je kunt natuurlijk zelf verder zoeken op deze term, maar kort uitgelegd is trigger stacking een soort opeenstapeling van prikkels, waardoor de spanning niet goed meer kan afvloeien bij je paard. Hierdoor kan het gebeuren dat iets wat normaal helemaal niet zo spannend is, ineens wel een angst reactie oproept. Zelf herken je dit misschien ook wel: sommige dagen sta je sterk in je schoenen en kan je veel hebben, dus niemand maakt je wat. Maar soms heb je al een rotdag: je hebt net slecht nieuws gekregen, moest je haasten op tijd te komen op je werk, en nu maakt een collega ook nog een opmerking over je kapsel of outfit. Normaal zou je je schouders ophalen, maar nu doet het je ineens wél wat of raak je zelfs van streek.
Je kunt je misschien al voorstellen dat voor een paard, een fotoshoot een opeenstapeling van deze prikkels kan zijn: gewassen worden, soms in een vreemde omgeving zijn, stil moeten staan in verschillende poses, telkens alert moeten kijken… je zou eigenlijk van minder al gespannen kunnen raken!
En dat is nou precies wat ik liever niet wil. Want zeg nou zelf, is een foto leuk, als je weet dat je paard eigenlijk angstig was? Is het mooi en liefdevol om samen op de foto te staan, als je paard de oren wel naar voren heeft, puur vanuit spanning? Voor mij persoonlijk is het antwoord op beide vragen een duidelijke ‘nee’. Een fotoshoot moet een leuke ervaring zijn voor mens én dier. Je paard hoeft niet bewust bang gemaakt te worden, alleen omdat wij toevallig besloten hebben dat dit een ‘mooi’ beeld is.
Dat is waarom ik persoonlijk liever niet werk met de -toch nog gebruikelijke- methodes die bewust meer inspelen op angst, dan op interesse. De paarden hoeven niet per se ‘onder de indruk’ te zijn ergens van, maar liever nieuwsgierig! We houden dus bijvoorbeeld geen vuur bij jouw paard om zijn oren naar voren te krijgen. Spuiten geen deodorant naar zijn (gevoelige!) neus. Spelen niet in op de van nature aanwezige angst voor vuur door sterretjes af te steken. We maken niet met een lege aansteker vlak voor hem het tikkende ‘klik’ geluidje, wat hij waarschijnlijk kent van de stroomdraden, zodat hij even gespannen raakt en daardoor ‘mooi’ kijkt. Zijn dit voorbeelden van situaties waarbij het dier fysiek in gevaar is, of gewond raakt? Nee, gelukkig niet. Maar als we alles mogen en willen doen, zo lang het paard niet fysiek gewond raakt, ligt de lat eigenlijk niet heel hoog…
Het is reëel om te denken dat werken op basis van angst een glijdende schaal is: als de aansteker op een meter afstand niet eng genoeg is, hoe dichtbij houden we hem dan om het paard bang te maken? Tot aan het schroeien van de tastharen? (Ik kan, helaas uit een onprettige ervaring zeggen, dat dit inderdaad is hoe ver mensen kunnen gaan.)
De vraag zou niet moeten zijn: wat kan ik doen om mijn paard bang te maken, waarbij hij níet fysiek gewond raakt, zodat hij ‘blij’ kijkt. De vraag moet zijn: wat kan ik doen om mijn paard nieuwsgierig te maken, zodat we ons beide zo veel mogelijk op ons gemak voelen, en blij zíjn.
Mijn fotoshootmotto is niet: ‘kijk blij, of anders…’
Maar: ‘Voel je blij, want…’
Wil je, als paardenfotograaf óf paardenmens, meer weten over angst bij paarden? Lees dan ook eens de artikelen hier over op de website van Discourse with Deejay.
